Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr
Τoν φετινό Μάιο του 2025 συμπληρώνονται 187 χρόνια από την πρώτη ιδρυτική πράξη ενός κορυφαίου στο είδος του σωματείου του νησιού μας. Συγκεκριμένα, στις 7 Μαΐου του 1838 ιδρύθηκε στο Αργοστόλι η Φιλαρμονική Σχολή Κεφαλληνίας, η οποία από την ίδρυσή της αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα από τα παλαιότερα μουσικά ιδρύματα της χώρας κι εστία πολιτισμού με μεγάλη ιστορία, τόσο στην Κεφαλονιά όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Μαζί με την Φιλαρμονική Ληξουρίου είναι οι δυο πρώτες Μουσικές Σχολές που ιδρύθηκαν όχι μόνο στα Ιόνια Νησιά αλλά και στην χώρα γενικότερα.
Κύρια αφορμή για την ίδρυση της ήταν η επιθυμία νέων ανθρώπων να σπουδάσουν μουσική. Ωστόσο, σε κάποιες πηγές αναφέρεται λανθασμένα ότι η ίδρυση της προέκυψε από την απαγορευτική διαταγή της τότε Αγγλίδας Βασίλισσας, οι μπάντες των Αγγλικών στρατιωτικών μουσικών συγκροτημάτων στα Επτάνησα να μη συνοδεύουν τις λιτανείες ή να λαμβάνουν μέρος στις θρησκευτικές τελετές του τόπου. Αυτή η απόφαση πράγματι εκδόθηκε αλλά ένα χρόνο μετά την ίδρυση της Φιλαρμονικής, που πιστοποιείται από δικαστικό έγγραφο της 21ης Ιουνίου 1842, στο οποίο γίνεται σχετική στο όνομα της αναφορά κι έτσι προσδίδεται νομικό κύρος στο πρώτο σωματείο του είδους, στις 7 Μαΐου 1838.
Ερευνώντας κανείς για την Φιλαρμονική Σχολή θα δει επίσης ότι ο Τσιτσέλης στα Κεφαλληνικά Σύμμικτα τοποθετεί την ίδρυση της στα 1836 ενώ ο κατοπινός πρόεδρός της Μεμάγγελος Αλιβιζάτος την υπολογίζει αργότερα και συγκεκριμένα το 1843. Κι οι δυο ημερομηνίες είναι λανθασμένες, όπως αποδεικνύεται από επίσημα έγγραφα καθώς το 1836 γίνεται μια προσπάθεια σύστασης Φιλαρμονικής που δεν ολοκληρώθηκε και το 1843 αναφέρεται προφανώς σε ανασύστασή της, όπως θα δούμε παρακάτω. Η χρονολογία του 1836 αναφέρεται επίσης στην άτυπη σύσταση της Φιλαρμονικής Ληξουρίου, η οποία φαίνεται ότι λειτουργούσε κάποια χρόνια πριν το 1839 όταν επήλθε η διάλυση της μπάντας της υπό την πίεση της Βρετανικής Προστασίας ”διότι οι μαθηταί της ηρνήθησαν να παιανίσουν τον Αγγλικόν Ύμνον”.
Συμπερασματικά λοιπόν, οι Φιλαρμονικές Σχολές Αργοστολίου και Ληξουρίου έχουν διαφορά ίδρυσης περίπου δυο χρόνια κι είτε λάβουμε ως πρώτη του Ληξουρίου που λειτουργούσε άτυπα ή του Αργοστολίου που είχε επίσημο κανονισμό εκείνο το οποίο παραμένει αδιαμφισβήτητο είναι ότι αυτές οι Μουσικές Σχολές στο νησί μας είναι οι δυο πρώτες που ιδρύονται στα Επτάνησα και τον Ελλαδικό χώρο, αφού η επόμενη εμφανίζεται στην Κέρκυρα το 1840, στην Ζάκυνθο το 1843 κι όχι το 1816 όπου απλά υπήρχε αναφορά για ιδιωτικό σχολείο κι όχι σωματείο και στην Λευκάδα το 1850.
Πρώτος πρόεδρός της αναφέρεται ο Θεμιστοκλής Τζιμάρας, οποίος μαζί με την επιτροπή καθορίζουν οικονομικές συνδρομές ανά τακτά διαστήματα για την κάλυψη των ανάγκων της. Στην αρχή η Σχολή καλύπτεται μουσικά με Άγγλο αρχιμουσικό και στην συνέχεια με φυγάδες από την γειτονική Ιταλία, όπως οι De Angelis, Livieri και Crica, που λόγω των εξεγέρσεων κι επαναστάσεων του 1830-1832 και 1848-1849 αναζητούσαν ασφαλές καταφύγιο στα Ιόνια Νησιά.
Στα 1842 φέρει την ονομασία ”Φιλαρμονική Εταιρεία” με πρόεδρο τον Δρ. Σπυρίδωνα Γεωργίου Χοϊδά και τηρεί βιβλία πρωτοκόλλου,δανείων, χρεών, συνδρομών και ταμείου ενώ τα μεγαλύτερα ονόματα της Αργοστολιώτικης κοινωνίας αναλαμβάνουν ανά διετία την διοίκησή της.
Ένα χρόνο μετά, το 1843 η Φιλαρμονική βρίσκεται υπό την διεύθυνση του Ιταλού μουσικού Emilio Pizzoli, ο οποίος τότε ήταν ιδιώτης δάσκαλος της μουσικής και θα εξελιχθεί αργότερα στον επί πολλά χρόνια αρχιμουσικό της Σχολής. Με απόφαση του συμβουλίου επίσης, στις 16 Ιουνίου 1843 ενοικιάζεται το τριώροφο κτίριο της οικογένειας Μαρίνου Πινιατώρου στο Λιθόστρωτο, δίπλα σχεδόν στην εκκλησία του Σωτήρος κι απέναντι από την καθολική εκκλησία του Αγίου Νικολάου ώστε η Σχολή να στεγαστεί σε ευρύχωρο και καλαίσθητο χώρο.
Τις τάξεις της Φιλαρμονικής υπηρέτησαν στην συνέχεια σπουδαίοι Κεφαλλονίτες αρχιμουσικοί που φρόντισαν για την μουσική παιδεία των μουσικών του μέλλοντος. Πρώτος εξ αυτών, αναδείχθηκε ο παλιός μαθητής της Σχολής, Θηνιάτης στην καταγωγή, Νικόλαος Τζανής Μεταξάς(1825-1907), ο οποίος αναλαμβάνει διευθυντής, αρχιμουσικός και δάσκαλος όταν επέστρεψε το 1846 στο Αργοστόλι από το εξωτερικό όπου σπούδαζε μουσική.
Γεμάτος ενθουσιασμό θέλησε να ανασυγκροτήσει την Φιλαρμονική αλλά η προσπάθεια του δεν στέφθηκε με επιτυχία αφού συμπίπτει με μια εποχή αιματηρών συγκρούσεων, εξεγέρσεων κι εθνικών αγώνων, όπου το τελευταίο που απασχολούσε την τοπική κοινωνία ήταν η καλλιέργεια της μουσικής κι έτσι η Σχολή πέφτει σε αδράνεια μέχρι το 1856. Ο αγνός πατριώτης Νικόλαος Τζανής Μεταξάς, εκτός από την φροντίδα του για την μουσική καλλιέργεια των νέων υποστήριζε με πάθος τις ιδέες και τον αγώνα των Επτανησίων ριζοσπαστών κατά της Αγγλικής κυριαρχίας.
Στην συνέχεια, η Φιλαρμονική ανασυγκροτείται με τις ευλογίες της τοπικής κυβέρνησης, η οποία έκτοτε την επιχορηγεί κανονικά με το τεράστιο για την εποχή του ποσό των 50 λιρών στερλίνων, το χρόνο. Χρήματα που καταβάλλονται στο Νικόλαο Τζανή Μεταξά, ο οποίος είναι τότε αρχιμουσικός και διαχειριστής της Σχολής. Κάπως έτσι η Φιλαρμονική θα φτάσει μέχρι τον Οκτώβριο του 1863, που ψηφίστηκε η Ένωση των Ιονίων Νήσων με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Η Ομάδα ”Φιλόμουσοι Νέοι” υπό του Νικολάου Τζανή Μεταξά είναι μάλιστα εκείνη που συνοδεύει μουσικά τις εκδηλώσεις προς τιμήν του βασιλιά Γεωργίου Α’, ο οποίος επισκέπτεται το νησί μας τον Ιούνιο του 1864.
Από την εποχή της Ένωσης όμως εισχωρούν στην Σχολή πολιτικές ομάδες κι αρκετές φορές αυτή υπάγεται στον έλεγχο της εκάστοτε δημοτικής αρχής ή του επικρατέστερου κομματάρχη. Οι έριδες, οι αυγκρούσεις κι οι πολιτικές κόντρες σε συνδυασμό με τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει κατά καιρούς, την οδηγεί αρκετές φορές στην διακοπή της λειτουργίας της κι αργότερα στην ανασύστασή της.
Στις 10 Μαΐου του 1874 και 36 χρόνια μετά την ίδρυση της, συντάσσεται το πρώτο Καταστατικό της Φιλαρμονικής Σχολής που επί προεδρίας του διευθυντή της Ιονικής τράπεζας Μιχαήλ Λευκόκοιλου, αποτελείται από 21 άρθρα κι εκτός των γενικών διατάξεων ορίζει ρητά τα καθήκοντα της επιτροπής, των καθηγητών, των μαθητών,του επιστάτη και του οδηγού του μουσικού σώματος.
Η Φιλαρμονική εμφανίζεται κάθε Κυριακή στην κεντρική πλατεία, που τότε ονομάζεται Πλατεία Δικαστηρίων και το 1876 διαμορφώνεται στο κέντρο της εξέδρα πολυγωνική για τις εμφανίσεις της και την καλύτερη ακουστική της μουσικής, που ένα χρόνο μετά φωτίζεται με ένα μεγάλου μεγέθους πετρελαιοφάναρο.
Την ίδια χρονιά αυτή του 1876,εντοπίστηκε έγγραφο κατά το οποίο η επιτροπή ζητούσε την απαλλαγή στράτευσης 9 μαθητών της Σχολής ώστε να μην διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία της, με το αιτιολογικό ότι κατά την απουσία τους θα επέλθει η διάλυση της Φιλαρμονικής κι ότι νέοι που ασχολούνται με την ηθική τους μόρφωση δεν θα έπρεπε να στρατεύονται. Η ένσταση όμως δεν έγινε αποδεκτή αλλά μετά διαπιστώνεται μια προνομιακή μεταχείριση των μαθητών της Σχολής.
Κι αυτό γιατί μια δεκαετία αργότερα φαίνεται ότι η Σχολή κατάφερε τελικά οι κληρωτοί προς στράτευση μαθητές της μετά την βασική εκπαίδευση να μετατίθενται στην φρουρά του Αργοστολίου κι έτσι να μπορούν να ασχολούνται απερίσπαστοι με τα μουσικά τους καθήκοντα. Τουλάχιστον αυτό αποδεικνύεται από το υπ’αριθμόν 2922 έγγραφο του Υπουργείου Στρατιωτικών μέσω του νομάρχη με ημερομηνία 12 Μαΐου 1887, στο οποίο εγκρίνεται η μετάθεση 7 μελών της Φιλαρμονικής από το 13ο Πεζικό Τάγμα Λευκάδας στο Αργοστόλι.
Το 1888 η Φιλαρμονική προσκλήθηκε να συμμετάσχει στην Δ’ Ολυμπιάδα στην Αθήνα, όπου έδωσε τρεις παραστάσεις, μια στο θέατρο Συγγρού και δυο στο νεο-ανεγερθέν Ζάππειο Μέγαρο, του οποίου επιβλέπων μηχανικός ήταν ο Κεφαλονίτης αρχιτέκτονας Γεράσιμος Μεταξάς, γιος του επίσης αρχιτέκτονα και Ολυμπιονίκη Αναστάσιου Μεταξά που αναστήλωσε το 1870 το Παναθηναϊκό Στάδιο.Τα ακούσματα περιελάμβαναν Κεφαλονίτικες καντάδες αλλά και συνθέσεις υπό του Νικολάου Τζανή-Μεταξά και Διονυσίου Λαυράγκα. Ένα από τα έργα που παίχτηκαν ήταν ο ‘’Χαιρετισμός των Κεφαλλήνων στην Αθήνα’’, σύνθεση του Νικολάου Τζανή-Μεταξά, που ο μαθητής του και τότε 28χρονος μαέστρος Διονύσιος Λαυράγκας συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριο της χορωδίας στο Ζάππειο, για το οποίο έλαβαν το πρώτο βραβείο.
Το 1894 με αρχιμουσικό τον Da Pergola βεβαιώνεται κι η πρώτη φορά που η μπάντα της Φιλαρμονικής παίζει τα Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα σε μαγαζιά και σπίτια του Αργοστολίου ενώ τα οικονομικά της είναι πενιχρά κι αναγκάζεται να αναστείλει πάλι δραστηριότητες προσπαθώντας ταυτόχρονα να στηθεί στα πόδια της με επιχορήγηση από το δήμο και δωρεές ιδιωτών.
Το 1895 η σχολή επανασυστάσεται, εγκρίνεται νέο Καταστατικό και γίνονται τα εγκαίνια της στις 23 Μαρτίου του ιδίου χρόνου χάρη στις οικονομικές ενισχύσεις που φτάνουν από ομογενείς του εξωτερικού με έναν εκ των δωρητών να είναι ο Σπυρίδων Τζανής Μεταξάς, γιός του πρωτεργάτη της Φιλαρμονικής Νικολάου Τζανή Μεταξά. Ένα χρόνο μετά και συγκεκριμένα στις 25 Μαρτίου 1896 η μπάντα της Σχολής υπό την διεύθυνση του Ιταλού μουσικοδιδάσκαλου Francesco Νicolini, συμμετείχε στους πρώτους Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, που έγιναν στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Ήταν τότε, που ο Μαραθωνοδρόμος Σπύρος Λούης τερματίζει πρώτος την διαδρομή των 40 χιλιομέτρων σε 2 ώρες 58 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα κι επίσης τότε που πρωτοεμφανίζονται γραμματόσημα αφιερωμένα στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Σε εκείνους τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες οι Κεφαλονίτες Ευστάθιος Χωραφάς κι Αναστάσιος Μεταξάς διακρίνονται σε κολυμβητικούς και σκοπευτικούς αγώνες αντίστοιχα, με τον πρώτο να καταλαμβάνει την δεύτερη και τρίτη θέση στα 500 και 1.200 μέτρα κολύμβησης ενώ ο αρχιτέκτονας Αν.Μεταξάς την τέταρτη θέση στον αγώνα”τυφεκίου από 200 μέτρα”.
Ο μουσικοδιδάσκαλος και δημιουργός του ελληνικού μελοδράματος Διονύσιος Λαυράγκας(17 Οκτωβρίου 1860–18 Ιουλίου 1941) υπήρξε επίσης μαέστρος της μπάντας κι αργότερα καλλιτεχνικός σύμβουλος της Σχολής ενώ ανακηρύσσεται επίτιμος πρόεδρος της το 1929. Λίγο πριν από το θάνατό του συνοψίζοντας τους τρεις σταθμούς της ζωής του είπε: «Γεννήθηκα Άγγλος» (επί Αγγλικής προστασίας), «Έζησα Έλλην» (μετά την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα) και «Πεθαίνω Ιταλός» (επί Ιταλικής κατοχής). Είναι εκείνος που το 1931 πλησιάζει τον εγκατεστημένο στην Αθήνα Ιταλό βιολιστή Manioni Radames(Ρανταμές Μανιόνι) και τον προσκαλεί να διδάξει ως καθηγητής εγχόρδων.
Πρόκειται για τον άνθρωπο, που το 1933 δίδαξε μουσική και φωνητικά στον 12χρονο τότε Γεράσιμο Χανδρινό, Κεφαλονίτη στην καταγωγή από την μητέρα του, γνωστό βιολιστή αργότερα, με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο, Φιλήμονας.
Παρότι η Σχολή όπως προαναφέραμε διέκοπτε συχνά την λειτουργία της λόγω οικονομικών προβλημάτων ή πολιτικής αντιπαλότητας, για πάρα πολλά χρόνια η καθοδήγηση φημισμένων μουσικοδιδασκάλων κι η προσέλευση μαθητών κράτησε ζωντανό το πάθος για την τέχνη και την μουσική παιδεία.
Τα τμήματα της Φιλαρμονικής, που από τον Σεπτέμβρη του 1910 περιλαμβάνουν κι ένα πρώτο υποτυπώδες Ωδείο, συμμετέχουν σε ποικίλες εκδηλώσεις και συνοδεύουν με την μουσική τους σημαντικά πολιτιστικά, ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα του τόπου ενώ για πολλά χρόνια η μπάντα της εμφανίζεται στην κεντρική πλατεία της πόλης ψυχαγωγώντας τους πολίτες με το ρεπερτόριο της κι εκτελώντας δύσκολα μουσικά κομμάτια. Ταξιδεύει αρκετές φορές κι εκτός Κεφαλονιάς όπως στις επετειακές εκδηλώσεις του Μεσολογγίου.
Τον Ιανουάριο του 1911, εκσυγχρονίζεται ακόμη μια φορά το Καταστατικό της Σχολής, αποτελούμενο πλέον από 35 άρθρα, το οποίο τίθεται σε ισχύ το 1913 κι αντικαθιστά στην διοίκηση το μέχρι τότε πενταμελές συμβούλιο και την τριμελή επιτροπή της Σχολής με επταμελή διοίκηση, αποτελούμενη από πρόεδρο, αντιπρόεδρο, ελεγκτή, ταμία, γραμματέα και δυο εφόρους.
Για χρόνια η Φιλαρμονική Σχολή ήταν στεγαστικά περιπλανώμενη και μετακόμιζε σε διάφορα κτίρια όπως στου Πινιατώρου στο Λιθόστρωτο,στο θέατρο Κέφαλος ή στο Σχολαρχείο για να αναφέρουμε μόνο μερικά, μέχρι που βρήκε το παντοτινό της σπίτι στο αρχοντικό Γερμενή επί της οδού Ριζοσπαστών. Ο Γεώργιος Γερμενής ήταν μεγαλέμπορος, μέλος του Αδελφάτου των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων, φιλόμουσος και κοινωνικά πολύ δραστήριος αλλά άκληρος.
Πεθαίνει στις 28 Μαίου 1906 και με τις διαθήκες του υπ’αριθμόν 8330 του 1904 και 8592 του 1906 δωρίζει στην Φιλαρμονική όλη την κινητή κι ακίνητη περιουσία του για την στέγαση και λειτουργικότητά της. Στην εφημερίδα ΖΙΖΑΝΙΟΝ φ.409, 24.6.1906 διαβάζουμε ότι την Κυριακή 25 Ιουνίου 1906 έγινε πλειστηριασμός εμπορευμάτων από το κατάστημα του εκλιπόντος ώστε να καλυφθούν οι απαιτήσεις της διαθήκης.
Επρόκειτο για τεράστια περιουσία στην εποχή της, η οποία εκτός από τα πολλά ακίνητα σε Αργοστόλι, Ληξούρι, Φισκάρδο και τα χρήματα, περιελάμβανε χρεώγραφα σε χρυσό που εξασφάλιζαν την ομαλή και συνεχή λειτουργία του ιδρύματος με πρόβλεψη μάλιστα να προσληφθεί αρχισμουσικός από την Ιταλία για να αναδιοργανώσει το μουσικό σώμα, μέχρι να εκπαιδευτεί στην Ευρώπη με έξοδα της Σχολής, κάποιος διακριθείς νέος από το φυτώριο της.
Ως αναγνώριση της τεράστιας προσφοράς του ευργέτη στην μουσική παιδεία των νέων και για να τιμηθεί ο εκλιπών, ο δήμος Αργοστολίου κάποια στιγμή μετονόμασε μια από τις κεντρικότερες οδούς της πόλης, την οδό Θεάτρου, σε οδό Γεωργίου Γερμενή, όπως διαβάζουμε στο ΖΙΖΑΝΙΟΝ στις 31 Ιανουαρίου 1909, φ.519. Πιθανότατα αυτό έγινε επί δημαρχίας Σπύρου Φωκά-Κοσμετάτου(1903-1914) και μάλλον το 1906 οπότε έγινε η πρώτη ονοματοδοσία οδών της πόλης, που μέχρι τότε αναγνωρίζονταν από συγκεκριμένο κτίριο ή εκκλησία σε αυτές.
Ανάμεσα στα κληροδοτηθέντα είναι και το αρχοντικό Γερμενή, το οποίο μετά τον θάνατο της συζύγου του περιήλθε στην κατοχή της Σχολής κι αποδείχθηκε το πιο κατάλληλο οίκημα αφού πρώτα διαρρυθμίστηκε για να καλύψει τις ανάγκες της Φιλαρμονικής, η οποία αργότερα χρησιμοποίησε την μεγάλη αίθουσα δεξιώσεων ως αίθουσα συναυλιών με σκηνή κι αξιοποίησε καταλλήλως και τον μεγάλο κήπο του σπιτιού στο πίσω μέρος.
Η Άννα Βέγια-Γερμενή πεθαίνει στις 19 Απριλίου 1928 κι η Σχολή μετακομίζει στην ιδιόκτητη πλέον πολυτελή οικία στις 11 Ιουλίου του ιδίου χρόνου αποκτώντας την μόνιμη μουσική υποδομή της. Ξεκινάει έτσι την απρόσκοπτη λειτουργία της χάρη στην στέγη κι οικονομική άνεση που της προσέφερε αρχικά η διαθήκη του Γεώργιου Γερμενή,διατηρώντας την κοινωνία του Αργοστολίου σε μουσική υπερδιέγερση και καλλιεργώντας την μουσική αγωγή των νέων της πόλης από τα τέλη της δεκαετίας 1920, παρά τους πρώτους Βαλκανικούς πολέμους και το προσφυγικό κύμα που κατέκλυσε το νησί, μέχρι το 1940.
Ενδεικτικό της αδιάκοπης παρουσίας της Φιλαρμονικής αυτά τα χρόνια είναι δυο ξεχωριστά γεγονότα. Το πρώτο είναι, η ανασύσταση του Ωδείου το 1932 για το οποίο διαρρυθμίστηκε εκ νέου το αρχοντικό Γεωργίου Γερμενή υπό του εργολάβου Νικολάου Σβορώνου με συνολική δαπάνη που έφθασε τις 11.950 δραχμές. Το δεύτερο είναι, η στις 8 Αυγούστου 1934 απόφαση επί δημαρχίας Κωνσταντίνου Γεράκη(1929-1941), το δημαρχείο να κατασκευάσει με έξοδά του κατάλληλη εξέδρα στο κέντρο της Πλατείας Βαλλιάνου για τις εμφανίσεις της, μετακινώντας μάλιστα για τον σκοπό αυτόν τον ανδριάντα του ευεργέτη Παναγή Βαλλιάνου.
Πολύ πιθανόν σε αυτήν την εξέδρα επάνω, ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης(1925-2021) να είδε παιδάκι την Φιλαρμονική κι «έναν να κουνάει τα χέρια του μπροστά για να παίζουν» που τόσο πολύ εντύπωση του έκανε ώστε να γίνει μαέστρος κι ο ίδιος αργότερα, όπως είχε διηγηθεί στην δεύτερη επίσκεψή του στο Αργοστόλι το 1998 και κατά την ομιλία του στην τελετή ανακήρυξής του σε επίτιμο δημότη στον «Κέφαλο» επί δημαρχίας Γεράσιμου Φόρτε(1995-2006).
Ο Μίκης Θεοδωράκης κατά την περιπλάνηση της οικογένειάς του ανά την Ελλάδα λόγω πολιτικών φρονημάτων του πατέρα του, βρέθηκε στο Αργοστόλι γύρω στο 1933 κι έμεινε για περίπου τρία χρόνια. Ήταν τότε, σύμφωνα με τις δηλώσεις του, που τα πρώτα του μουσικά ακούσματα και σκιρτήματα τα έζησε μικρός στο Αργοστόλι χάρη στις άρτιες μουσικές εκτελέσεις της μπάντας της Φιλαρμονικής.
Το 1935 το συμβούλιο της Σχολής με πρόεδρο τον γιατρό και πρώην δήμαρχο Λουκά Νιφοράτο,αποφασίζει την ανέγερση θερινού θεάτρου στον κήπο του οικήματος σε μια προσπάθεια να εξασφαλιστεί ένα πάγιο εισόδημα από την χρήση του και να αυξηθούν τα έσοδα της Φιλαρμονικής. ”Ο Ορφεύς” όπως ονομάστηκε το θέατρο στοίχισε κοντά 96.000 δραχμές, χωρίς να υπολογιστούν τα καθίσματα κι η διαρρύθμιση του, ξεπερνώντας κατά 30.000 τους αρχικούς υπολογισμούς. Για τον σκοπό αυτόν, το συμβούλιο πήρε δάνειο και τις εργασίες κατασκευής του ανάθεσε στον εργολάβο Πέτρο Βαγγελάτο και τον επιτηρητή εργολαβίας Σπυρίδωνα Φακούντο.
Χάρη στην εύρυθμη λειτουργία του ιδρύματος οι σχολές του αυξάνονται σημαντικά και τον Ιούλιο του 1937, ο νέος πρόεδρος Μεμάγγελος Αλιβιζάτος καλεί από την Αθήνα τον διευθυντή του Ωδείου Αθηνών κύριο Φ. Οικονομίδη να βάλει τις βάσεις για την δημιουργία πρότυπου Ωδείου στην Σχολή, αναβαθμίζοντας έτσι την παρεχόμενη από την Σχολή μουσική παιδεία. Με την υπ’αριθμόν 164 της 12ης Δεκεμβρίου 1937 πράξης του διοικητικού συμβουλίου της Σχολής και την υπ’αριθμόν 8303 της 4ης Οκτωβρίου 1937 απόφασης του διοικητικού συμβουλίου του Ωδείου Αθηνών, τίθεται υπό την εποπτεία του τελευταίου.
Αρχίζει την λειτουργία του την 1η Οκτωβρίου 1937, περιλαμβάνοντας τμήματα Μονωδίας, Εγχόρδων, Πνευστών, Θεωρητικών, Χορωδίας και Πιάνου που γίνονταν με το περίφημο για την εποχή του πιάνο Kαπό, αγορασμένο το 1933 και το οποίο δυστυχώς καταστράφηκε στους σεισμούς του 1953. Ενδεικτικά να αναφέρουμε, ότι εκατό σχεδόν χρόνια από την ίδρυση της Φιλαρμονικής και συγκεκριμένα το 1939, η Σχολή έχει 6 καθηγητές-δασκάλους και συνολικά 230 μαθητές στα 9 τμήματα μουσικής διδασκαλίας: Πνευστών, Πιάνου, Εγχόρδων, Μονωδίας, Θεωρίας-Σολφέζ, Χορωδίας, Εκκλησιαστικής Χορωδίας, Ορχήστρας Hohner και Μουσικού Σώματος.
Ωστόσο, το θέατρο ”Ορφεύς” όχι μόνο δεν αύξησε τα έσοδα της Φιλαρμονικής αλλά αντιθέτως επιβάρυνε τον προΰπολογισμό της. Αδυνατώντας έτσι να ανταποκριθεί στον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε, αρχικά ενοικιάζεται ως κινηματογράφος και τελικά καταργείται το 1938 με τον χώρο του να μετατρέπεται σε αίθουσα δοκιμών και μελέτης.
Από τις παλαιότερες μουσικές σχολές των Ιονίων Νήσων,προγενέστερη ακόμα και της Κερκυραϊκής όπως αναφέρθηκε παραπάνω, άφησε εποχή για την ποιότητα των μουσικών της εκτελέσεων και την προσφορά της στη μουσική παιδεία του τόπου. Παρά τις επιτάξεις των μουσικών της και τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισε δεν σταμάτησε ούτε τα δύσκολα χρόνια του πολέμου.
Λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος και συγκεκριμένα στις 12,13 και 14 Ιουλίου 1940 στις ετήσιες εξετάσεις για την πιστοποίηση των μαθητών του ιδρύματος, απονέμονται 55 ενδεικτικά σε σύνολο 84 εξεταζομένων υπό του Ωδείου Αθηνών, αριθμός που δείχνει το επίπεδο και την αναγνωρισιμότητα της Σχολής.
Μέχρι το 1941 η ενίσχυση από το Βαλλιάνειο Κληροδότημα κι η συνετή διαχείριση του προέδρου της κρατάει την Σχολή ζωντανή αλλά από εκεί και μετά, το αποθεματικό εξαντλείται, οι μουσικοί της όπως κι οι άλλοι πολίτες του νησιού αγωνίζονται για την επιβίωσή τους κι έτσι η λειτουργία της σταματάει. Η Φιλαρμονική έχει ήδη εγκαταλείψει την στέγη της λόγω του φόβου των βομβαρδισμών στο Αργοστόλι. Για να γλυτώσει μάλιστα το κτίριο από την επίταξη, ο τότε πρόεδρος του ιδρύματος Μεμάγγελος Αλιβιζάτος νοίκιασε τον ισόγειο χώρο και τα γραφεία στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό.
Οι Ιταλοί χρησιμοποίησαν το κτίριο ως μελετητήριο της Μεραρχίας Aqui που έδρευε στο νησί. Ωστόσο, τα μουσικά όργανα διασκορπίστηκαν με κάποια εξ αυτών να περνούν σε χέρια Ιταλών κι άλλα σε ντόπιων. Λίγα χρόνια αργότερα κι αφού οι Ιταλοί μετατρέπονται από κατακτητές σε κυνηγημένους, τα όργανα της μπάντας τους Fanteria Aqui πουλιούνται όσο-όσο και τα περισσότερα αγοράζονται από παλιούς μουσικούς της Σχολής, που τα χρησιμοποιούν στις πρώτες εμφανίσεις τους μετά την απελευθέρωση.
Δέκα περίπου χρόνια μετά, οι καταστροφικοί σεισμοί του 1953 έδωσαν το τελειωτικό χτύπημα καθώς το αρχοντικό Γερμενή κατέρρευσε σχεδόν κι ήταν από τα πρώτα κτίρια που ισοπέδωσαν οι βεντούζες κατεδάφισης χωρίς δυστυχώς να σωθεί προηγουμένως το αρχείο της, οι παρτιτούρες και τα έγχορδα.
Κάποια πνευστά, μερικές στολές κι έπιπλα διασώθηκαν χάρη στον καθηγητή Μανούσο Μανούσακα, διευθυντή τότε του Μεσαιωνικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών, απεσταλμένου του υπουργείου Εθνικής Παιδείας για να λάβει μέτρα διασφάλισης του πολύτιμου θησαυρού του τόπου μας και τοποθετήθηκαν αργότερα στο νέο κτίριο, που έγινε με μελέτη του πολιτικού μηχανικού Ανδρέα Παύλου Δελλαδέτσιμα.
Μετασεισμικά, χάρη στην δωρεά του εφοπλιστή Ρόκκου Βεργωτή και την βοήθεια του Εθνικού Στρατού, στο οικόπεδο Γερμενή επί της οδού Ριζοσπαστών 12 ανοικοδομείται το 1958 το νέο κτίριο της Φιλαρμονικής, το οποίο αργότερα χαρακτηρίστηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Άγνωστο γιατί, πότε ακριβώς και από ποιο δημοτικό συμβούλιο της πόλης μας μετενομάστηκε η οδός Γεωργίου Γερμενή σε Ρόκκου Βεργωτή, την στιγμή που θα μπορούσε να τιμηθεί ο νέος ευεργέτης χωρίς όμως να διαγραφεί από την συλλογική μνήμη ο παλαιότερος κι ο άνθρωπος στον οποίον οφείλεται η λειτουργία κι ύπαρξη της Φιλαρμονικής στα νεώτερα χρόνια διότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν η Σχολή θα άντεχε στο χρόνο χωρίς την ιδιόκτητη στέγη, που της εξασφάλισε ο Γεώργιος Γερμενής προσεισμικά στο αρχοντικό του και μετασεισμικά επί του οικοπέδου του.
Λίγα χρόνια μετά και συγκεκριμένα τον Αύγουστο του 1961, το κατώφλι του νέου κτιρίου της Φιλαρμονικής περνάει η κορυφαία Ελληνίδα υψίφωνος του 20ού αιώνα Μαρία Κάλλας(1923-1977) κατά την διάρκεια επίσκεψής της στο νησί μας μετά από πρόσκληση του εφοπλιστή Ρόκκου Βεργωτή. Η Κάλλας συνοδευόμενη από τον Αριστοτέλη Ωνάση φιλοξενήθηκαν από την οικογένεια Βεργωτή και κατά την παραμονή τους στο νησί μας επισκέφθηκαν διάφορα αξιοθέατα κι ιδρύματα, όπως η Φιλαρμονική Σχολή, το λιμνοσπήλαιο της Μελισσάνης και το σπήλαιο της Δρογκαράτης, όπου η μεγάλη σοπράνο τραγούδησε acapella μια άρια για να διαπιστώσει και να χαρεί την ακουστική του χώρου.
Έκτοτε η Φιλαρμονική με την Μπάντα και το Ωδείο της κατέκτησε σημαντική θέση μεταξύ ομοειδών ιδρυμάτων της χώρας μας και στις 30 Δεκεμβρίου 1982 τιμάται από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά της στην μουσική παιδεία του τόπου μας.
Σήμερα, η Σχολή που ξεκίνησε το 1838 ως ανάγκη μουσικής έκφρασης νέων ανθρώπων συνεχίζει 187 χρόνια μετά, την καλλιτεχνική παράδοση στην μουσική διάπλαση νέων παιδιών και την ψυχαγωγία των κατοίκων της πόλης μας, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες σε αυτήν αλλά και το νησί μας γενικοτέρα. Τα θεμέλια που κάποιοι σώφρονες συμπολίτες μας έθεσαν πριν πολλά χρόνια για την απρόσκοπτη λειτουργία της Φιλαρμονικής Σχολής, αποτελούν και στις μέρες μας την βάση για να συνεχίζει το ίδρυμα να πρωταγωνιστεί στον κοινωνικό, πολιτιστικό και καλλιτεχνικό τομέα του τόπου μας.
Ευχαριστώ πολύ για την πολύτιμη βοήθεια τους:
– το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Φιλαρμονικής Σχολής κύριο Χαραλαμπάτο Απόστολο
– την κυρία Αθηνά Κλαουδάτου στην γραμματεία της Σχολής
https://www.kefaloniapress.gr/wp-content/uploads/2024/05/lefkoma-ad-1920×250-1.jpg
Πηγές:
1. Αλιβιζάτου Μεμάγγελου ”Συμβολή εις την Ιστορίαν της Φιλαρμονικής Σχολής Κεφαλληνίας, 1940′
2. Δεμπόνου Αγγελο-Διονύση, ”Η Φιλαρμονική Σχολή Κεφαλονιάς 1838-1940” έκδοση Ν.Ε.Λ.Ε Κεφαλονιάς 1988
3. Γαλανού Γερασίμου ”Κεφαλονιά-Ιθάκη και Ολυμπιακοί Αγώνες” έκδοση της Αδελφότητας Κεφαλλήνων και Ιθακησίων Πειραιά, 2004
4. Γαλανού Γερασίμου, ”Οι δυο επισκέψεις της μεγάλης ντίβας Μαρίας Κάλλας στην Κεφαλονιά”,Πολιτιστική Επετηρίς Κεφαλλονιάς και Ιθάκης, «Οδύσσεια» 2007
5. Λαυράγκα Διονυσίου ”Τα Απομνημονεύματα μου” εκδ.Γκοβόστη 1939
6. Τσιτσέλη Ηλία, ”Κεφαλληνιακά Σύμμικτα ” τόμος Α’, εν Αθήναις 1904
7.Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Κεφαλονιάς(Τ.Ι.Α.Κ) α/Ιόνιο Κράτος,Διοίκηση β/Βασίλειο της Ελλάδος,Διοίκηση
8. Αρχείο και φωτογραφίες της Φιλαρμονικής Σχολής Κεφαλονιάς
9. Αρχείο Διαχειριστικής Επιτροπής Κληροδοτήματος Παναγή Βαλλιάνου
10. Εφημερίδα ΖΙΖΑΝΙΟΝ 1892-1915
11. Φωτογραφίες από το Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο
