του Ειδικού Συνεργάτη μας
«Ο τόπος που αδιαφορεί για το πού βρίσκονται οι νέοι επιστήμονές του,
δεν χρειάζεται οικονομολόγους για να του προβλέψουν το μέλλον.
Χρειάζεται κοινωνιολόγους για να του εξηγήσουν τι απέγινε το παρελθόν του.»
Ανθρώπινο κεφάλαιο: Ο αφανής συντελεστής της ανάπτυξης
Η έννοια του ανθρώπινου κεφαλαίου — η συσσωρευμένη γνώση, οι δεξιότητες, η δημιουργικότητα και η δυνατότητα καινοτομίας των ανθρώπων ενός τόπου — είναι ο σιωπηλός αλλά καθοριστικός παράγοντας ανάπτυξης. Χωρίς αυτό, δεν υπάρχει βιώσιμη οικονομία, δεν υπάρχει παραγωγική μεταμόρφωση, δεν υπάρχουν θεσμοί με διάρκεια.
Για μια νησιωτική κοινωνία όπως η Κεφαλονιά, με σημαντικό ποσοστό νέων που σπουδάζουν σε ΑΕΙ και αποκτούν πολύπλευρες δεξιότητες, το ανθρώπινο κεφάλαιο υπάρχει — αλλά δεν αξιοποιείται. Κι όταν ένα τόπος δεν αξιοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό του, το χάνει. Το εξάγει. Ή το απογοητεύει.
Πού είναι οι νέοι επιστήμονες της Κεφαλονιάς;
Δεν υπάρχει δημόσιος κατάλογος. Καμία τοπική αρχή δεν έχει κάνει ποτέ οργανωμένη καταγραφή ή προσέγγιση. Κι όμως, όλοι ξέρουμε ότι:
-
Πτυχιούχοι από την Ιατρική, τη Γεωπονία, τη Ναυτιλιακή, το Πολυτεχνείο ,τα Οικονομικά την Πληροφορική και από αλλού, εργάζονται σήμερα στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη ή στο εξωτερικό.
-
Άλλοι γύρισαν προσωρινά στο νησί, αλλά δεν βρήκαν επαγγελματικό πεδίο συμβατό με το αντικείμενό τους.
-
Και πολλοί απλώς σιωπούν — είναι αόρατοι στα τοπικά κέντρα λήψης αποφάσεων.
Όταν δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι, πού βρίσκονται και τι θα μπορούσαν να προσφέρουν, πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε σοβαρά για το μέλλον αυτού του τόπου;
Ποιοι μηχανισμοί προκαλούν αυτή την απώλεια;
α) Απουσία χαρτογράφησης & σχεδίου
Ούτε ο Δήμος, ούτε η Περιφέρεια, ούτε οι επαγγελματικοί φορείς έχουν θεσμοθετήσει μηχανισμό εντοπισμού, δικτύωσης ή ενεργοποίησης των Κεφαλονιτών επιστημόνων.
β) Απορρόφηση από τον τουρισμό
Η κυριαρχία του τουρισμού ως οικονομικό μοντέλο απορροφά (προσωρινά ή μόνιμα) κάθε νέο που επιστρέφει στο νησί. Οι δεξιότητές του δεν ενσωματώνονται στη δομή παραγωγής — καταναλώνονται στην εποχική λειτουργία.
γ) Απουσία προσκλήσεων και θεσμικής συμμετοχής
Ποιος κάλεσε τους Κεφαλονίτες επιστήμονες να συμμετάσχουν σε ομάδες έργου πχ για την αγροτική ανασυγκρότηση, τον πολιτισμό, τη διαχείριση της κρίσης, την ενέργεια, τον τουρισμό;
Οι περισσότεροι δεν καλούνται ποτέ. Ή χειρότερα: καλούνται για να «διακοσμήσουν» ειλημμένες αποφάσεις.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
-
Ακαδημαϊκή & κοινωνική αποστράτευση: οι νέοι σταματούν να παράγουν ή να συνδέονται με τον τόπο.
-
Ανακύκλωση πεπαλαιωμένων δομών: χωρίς νέο αίμα, οι θεσμοί παραμένουν στατικοί, μη συμμετοχικοί, συχνά αναποτελεσματικοί.
-
Συρρίκνωση της δημιουργικής ικανότητας της κοινωνίας: η ανάπτυξη χωρίς νέο ανθρώπινο κεφάλαιο είναι ανακύκλωση επιφανειακής ευημερίας.
Πώς μπορεί να αντιστραφεί η τάση;
▪ Δημιουργία Μητρώου Νέων Επιστημόνων Κεφαλονιάς
Με διαδικτυακή καταγραφή, δημόσια πρόσκληση, επαφή με αποφοίτους — όχι ως show, αλλά ως αρχή σοβαρής δικτύωσης.
▪ Δημιουργία τοπικών επιστημονικών συμβουλίων
Να συμμετέχουν ενεργά νέοι επιστήμονες σε θεματικές ενότητες: υγεία, περιβάλλον, πολιτισμός, καινοτομία, κοινωνική συνοχή.
▪ Πιλοτικά «πρότζεκτ επιστροφής»
Μικρές συμβάσεις διάρκειας 6–12 μηνών για Κεφαλονίτες επιστήμονες που θέλουν να επιστρέψουν προσωρινά για να συμμετάσχουν σε ένα έργο για τον τόπο.
▪ Διάχυση της έννοιας του «επιστημονικού πατριωτισμού»
Να περάσει το μήνυμα ότι δεν επιστρέφεις μόνο όταν έχεις ανάγκη, αλλά και όταν μπορείς να προσφέρεις — αν σου το επιτρέψουν.
Η Κεφαλονιά έχει ήδη κορυφαίους επιστήμονες – απλώς δεν τους ρωτάει ποτέ
Αυτό που δεν λέγεται ποτέ δημόσια είναι πως οι Κεφαλονίτες επιστήμονες δεν είναι “ελπίδα” – είναι ήδη παρόντες και διεθνώς αναγνωρισμένοι.
-
Καθηγητές σε κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου
-
Ερευνητές με πατέντες, εφευρέσεις, διεθνή βραβεία.
-
Γιατρους σε σπάνιες ειδικότητες
-
Επαγγελματίες πρώτης γραμμής σε επιστήμες, τέχνες, τεχνολογία, περιβάλλον.
Το πιο σημαντικό; Είναι πρόθυμοι να προσφέρουν. Το λένε, το δηλώνουν, το έχουν δείξει.
Και όμως, κανείς δεν τους έχει ζητήσει σοβαρά να συμμετάσχουν.
Αντίθετα:
-
Δεν υπάρχει καμία τοπική θεσμική υποδομή που να τους αναζητήσει και να τους καλέσει.
-
Καμία διοίκηση δεν έχει υιοθετήσει σχέδιο ενσωμάτωσης της επιστημονικής διασποράς.
Αυτή η αδράνεια δεν είναι ουδετερότητα. Είναι απώλεια. Είναι αδιαφορία μεταμφιεσμένη σε αδυναμία.
Αν δεν επενδύσεις στους ανθρώπους σου, δεν υπάρχει ανάπτυξη – υπάρχει μαρασμός με βιτρίνα
Η Κεφαλονιά δεν είναι φτωχός τόπος. Είναι τόπος πλούσιος σε ανθρώπους που σπούδασαν, δούλεψαν, διακρίθηκαν και ακόμη θυμούνται τη μυρωδιά του χωριού τους.
Το ερώτημα δεν είναι αν θα επιστρέψουν.
Το ερώτημα είναι αν θα τους το ζητήσει κάποιος με σοβαρότητα και σχέδιο. Αναζητείται λοιπόν αυτός ο “κάποιος”.
