Του Ειδικού Συνεργάτη μας σε θέματα real estate
Όταν δημοσιεύθηκε πριν λίγες ημέρες το άρθρο για την αξία της ακίνητης περιουσίας στην Κεφαλονιά – με συνολικό ποσό που ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ, το πρώτο συναίσθημα ήταν εντυπωσιασμός. Πλούτος! Ανάπτυξη! Αξίες που ανεβαίνουν!
Όμως η πραγματική ερώτηση δεν είναι πόσα αξίζει το νησί στα χαρτιά, αλλά ποιοι ωφελούνται από αυτή την αξία. Γιατί στην καθημερινή ζωή των Κεφαλονιτών, η ακίνητη περιουσία γίνεται όλο και πιο απρόσιτη, όλο και πιο αδρανής. Και η γη – αυτή η βασική παραγωγική συνιστώσα της τοπικής ανάπτυξης – παύει να λειτουργεί ως εργαλείο ευημερίας για τους ανθρώπους του τόπου.
Από τη συσσώρευση αξίας στην αποσύνδεση από την τοπική ζωή
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα το kefaloniapress, η συνολική δηλωμένη αξία ακίνητης περιουσίας στην Κεφαλονιά ανέρχεται σε 3.007.697.764 ευρώ, με 20.869 καταγεγραμμένους ιδιοκτήτες.
Αν και δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για το ποσοστό όσων κατοικούν στο εξωτερικό ή εκτός νησιού, είναι προφανές ότι μεγάλο μέρος αυτής της ιδιοκτησίας δεν έχει ενεργή σχέση με την τοπική οικονομική και κοινωνική ζωή.
Και αυτό αποτυπώνεται ξεκάθαρα: η τεράστια αυτή αξία δεν κυκλοφορεί στην τοπική οικονομία. Δεν επενδύεται, δεν ανακαινίζεται, δεν χρησιμοποιείται. Σε μεγάλο ποσοστό, είναι παγωμένη σε κλειστά σπίτια, εγκαταλελειμμένα κτήματα και οικόπεδα που αλλάζουν χέρια χωρίς κανένα στρατηγικό πλαίσιο.
Η διπλή κρίση: φρενίτιδα πώλησης – αδυναμία κατοίκησης
Η Κεφαλονιά ζει σήμερα μια βαθιά ιδιοκτησιακή μετάλλαξη. Η κοινωνία του νησιού, γηρασμένη και αραιωμένη, βλέπει ένα τεράστιο μέρος της περιουσίας της να αλλάζει χέρια – όχι μέσω επενδύσεων, αλλά μέσω κληρονομιών και πωλήσεων από απουσιάζοντες κληρονόμους ή νεώτερες γενιές κληρονόμων.
📌 Είναι ένα από τα πικρά ανέκδοτα που λέγονται στο νησί μας : Μόλις πεθάνει ένας ηλικιωμένος, οι κληρονόμοι – που συχνά ζουν στην Αθήνα, στην Πάτρα ή στο εξωτερικό – πωλούν αμέσως. Δεν έχουν λόγο να μείνουν, δεν έχουν δουλειά να επιστρέψουν, και δεν έχουν καμία στήριξη για να αξιοποιήσουν την περιουσία τους στο νησί.
Την ίδια στιγμή:
-
Οι τιμές πώλησης ανεβαίνουν συνεχώς, λόγω της ζήτησης από ξένους
-
Πολλοί ντόπιοι, κυρίως νέοι, δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε να νοικιάσουν, ακόμη κι αν εργάζονται όλο το χρόνο.
-
Η μόνιμη κατοικία μετατρέπεται σε τουριστικό προϊόν – και ο μόνιμος κάτοικος σε προσωρινό φιλοξενούμενο.
Από τα αμπέλια στις βίλες: η γη αλλάζει χαρακτήρα
Η παραγωγική γη της Κεφαλονιάς – ελαιώνες, αμπέλια, κτήματα – έχει υποστεί δύο παράλληλες μεταμορφώσεις:
-
Μεγάλες εκτάσεις έχουν λογγώσει – χωρίς εργάτες, χωρίς διάδοχους, χωρίς στήριξη.
-
Αγροτική γη έχει οικοπεδωθεί και στη θέση του παλιού οικογενειακού ελαιώνα φύτρωσαν βίλες – κυρίως με εξοχικές κατοικίες για αλλοδαπούς ή τουριστικά καταλύματα.
Το αποτέλεσμα: χάσαμε τη γη ως εργαλείο παραγωγής, χωρίς να την κερδίσουμε ως εργαλείο κοινωνικής στέγασης.
Η οικονομική φούσκα των “τιμών χωρίς ζωή”
Η έννοια της “φούσκας χωρίς χρήση” είναι κεντρική στις επιστήμες του real estate. Έχουμε γη που αξίζει πολύ, αλλά δεν κατοικείται, δεν παράγει, δεν φορολογείται ανάλογα, δεν αξιοποιείται κοινωνικά.
Οι τιμές ανεβαίνουν, αλλά όχι επειδή αυξάνεται το εισόδημα των Κεφαλονιτών – ανβαίνουν επειδή υπάρχει διεθνής ζήτηση και περιορισμένη προσφορά. Αυτό δημιουργεί:
-
Εκτόπιση των ντόπιων από τις τουριστικές ζώνες.
-
Αδυναμία νέων οικογενειών να μείνουν ή να επιστρέψουν στο νησί.
-
Ακύρωση της δυνατότητας τοπικής πολιτικής στέγασης.
Το real estate αλλάζει και τη σύνθεση του πληθυσμού
Ένα ακόμη κρίσιμο – και συχνά αποσιωπημένο – στοιχείο αυτής της μεταβολής είναι ότι σημαντικό ποσοστό των ξένων που αγοράζουν ακίνητα και επιλέγουν να ζήσουν μόνιμα στην Κεφαλονιά είναι συνταξιούχοι προχωρημένης ηλικίας.
Αυτό επιδεινώνει περαιτέρω τη γήρανση του πληθυσμού του νησιού, εντείνοντας την πίεση στις ήδη υποστελεχωμένες δομές δημόσιας υγείας. Παράλληλα, παρατηρούνται ολοένα και περισσότερες περιπτώσεις ηλικιωμένων αλλοδαπών χωρίς συγγενικό δίκτυο, ανήμποροι να αυτοεξυπηρετηθούν, οι οποίοι στρέφονται αναγκαστικά στις τοπικές δομές φροντίδας ηλικιωμένων, όπως τα γηροκομεία, τα οποία συχνά λειτουργούν στα όριά τους. Πρόκειται για μια αθέατη αλλά ραγδαία εξελισσόμενη κοινωνική πρόκληση, που αφορά όχι μόνο την ιδιοκτησία αλλά και την κοινωνική βιωσιμότητα του νησιού.
Το κρίσιμο ερώτημα: Πόσα ακίνητα ανήκουν σε ξένους;
Είναι ώρα να τεθεί θεσμικά και δημόσια ένα απλό αλλά κρίσιμο ερώτημα:
Πόσα ακίνητα στην Κεφαλονιά ανήκουν σε πολίτες με μη ελληνικά διαβατήρια;
Η απάντηση σήμερα είναι άγνωστη. Η Εφορία δεν παρέχει ανάλυση ανά περιοχή παρά μόνο πανελλαδικά. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν ασκεί καμία εποπτεία.
Προτείνουμε:
-
Θεσμική παρέμβαση για τη δημιουργία “μητρώου ακίνητης περιουσίας ανά εθνικότητα ιδιοκτήτη”, όπως υπάρχει σε άλλες χώρες της Ε.Ε.
-
Έρευνα εδάφους από τον Δήμο και την Περιφέρεια, με καταγραφή αδρανών και ξενόκτητων ακινήτων.
-
Κίνητρα από Δήμους και Περιφέρεια για ανακαίνιση/εκμίσθωση σε νέους ντόπιους
Η ανάγκη για πολιτική γης – όχι μόνο πολιτική οικοδομής
Η γη είναι δημόσιο αγαθό. Όχι με την έννοια της ιδιοκτησίας – αλλά με την έννοια της λειτουργίας της για την κοινωνία. Χωρίς πολιτική γης, η ιδιοκτησία γίνεται μηχανισμός απορρύθμισης:
-
Οι μεν πουλούν για να φύγουν.
-
Οι δε αγοράζουν για να έρθουν.
-
Και αυτοί που θέλουν να μείνουν, δεν έχουν πού.
Η Κεφαλονιά δεν μπορεί να συνεχίσει να «αξιολογείται» μόνο με βάση το πόσο ακριβαίνει το τετραγωνικό. Χρειάζεται έναν άλλο δείκτη ευημερίας:
πόσοι Κεφαλονίτες μπορούν να μείνουν, να ζήσουν, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους στο νησί.
Αν η ανάπτυξη δεν χωρά τους ανθρώπους του τόπου,τότε δεν είναι πρόοδος – είναι απλώς μεταβίβαση.
Από όσους ζουν στο νησί, σε όσους το κατέχουν.
