Παρά την αυξημένη ζήτηση για ποιοτικό, βιώσιμο και αυθεντικό τουρισμό στη διεθνή αγορά, η Κεφαλονιά παρακολουθεί εδώ και λίγα χρόνια τη σταδιακή απομείωση των πτήσεων από σκανδιναβικές χώρες (Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Δανία).
Η υποχώρηση αυτή δεν είναι τυχαία ούτε αφορά μόνο τη συγκυρία. Είναι ένα σύμπτωμα βαθύτερων αιτίων και παραλείψεων.
Τι ζητούν οι Σκανδιναβοί τουρίστες
Οι πολίτες των σκανδιναβικών χωρών – ιδίως εκείνοι που ταξιδεύουν σε μεσογειακούς προορισμούς – ανήκουν κυρίως σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
-
Οικογένειες με παιδιά, με ψηλό μορφωτικό και εισοδηματικό επίπεδο, που αναζητούν ασφάλεια, καθαρότητα, ήρεμο φυσικό περιβάλλον και εξειδικευμένες υπηρεσίες (π.χ. εναλλακτικός τουρισμός, φύση, τοπική γαστρονομία, πεζοπορία, καλό φαγητό χωρίς τουριστικές παγίδες).
-
Συνταξιούχοι άνω των 60, που επιθυμούν παρατεταμένες διαμονές σε ήσυχα μέρη, με ήπιο κλίμα, φυσική ομορφιά, προσβασιμότητα στις υπηρεσίες και κοινωνικότητα χωρίς θόρυβο.
Σε αντίθεση με το μαζικό μοντέλο “ήλιος – θάλασσα – πάρτι”, οι Σκανδιναβοί δεν αναζητούν φτηνές διακοπές. Ζητούν αξία, συνέπεια, βιωσιμότητα, αυθεντικότητα. Επίσης, λόγω των κοινωνικών τους δομών, είναι εξαιρετικά ευαισθητοποιημένοι σε ζητήματα περιβάλλοντος, αποβλήτων, ζώων, τοπικών κοινωνιών. Δεν ανέχονται βρωμιές, εγκατάλειψη, θόρυβο, έλλειψη οργάνωσης, επικίνδυνη οδήγηση, ούτε αδιαφορία των αρχών.
Τι δεν βρίσκουν στην Κεφαλονιά
Η Κεφαλονιά έχει πολλά από τα στοιχεία που θα μπορούσαν να την καταστήσουν ιδανικό σκανδιναβικό προορισμό: φυσικά τοπία, απουσία μαζικοποίησης, υπέροχες παραλίες, φιλόξενους κατοίκους.
Αλλά δεν έχει:
-
Καθαριότητα και σήμανση πεζοπορικών διαδρομών σε φυσικές περιοχές.
-
Συστήματα ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων που να φαίνονται στην πράξη.
-
Σοβαρό δίκτυο εναλλακτικών δραστηριοτήτων (ποδηλασία, ορειβασία, πολιτιστικές περιηγήσεις, εκδρομές σε φάρμες κ.λπ.).
-
Προσβασιμότητα και πληροφόρηση σε σκανδιναβικές γλώσσες.
-
Οργανωμένες υπηρεσίες υγείας και ασφάλειας, που είναι θεμελιώδεις για την απόφαση κράτησης από ώριμες αγορές.
Η εικόνα εγκατάλειψης σε ορισμένα σημεία (π.χ. χορταριασμένα μονοπάτια, βρώμικα απορρίμματα στην άκρη δρόμου, εγκαταλειμμένα χωριά χωρίς υπηρεσίες) υποσκάπτει την εμπιστοσύνη σε ένα τουριστικό προϊόν που υποτίθεται ότι απευθύνεται σε “ευαισθητοποιημένους” ταξιδιώτες.
Γιατί μειώνονται οι πτήσεις;
Οι tour operators από τη Σκανδιναβία (π.χ. Ving, Apollo, TUI Nordic) βασίζονται σε σταθερές συνεργασίες με τοπικούς φορείς, ξενοδόχους και τουριστικά γραφεία. Όταν βλέπουν ότι:
-
η ζήτηση μειώνεται, λόγω κακών εμπειριών,
-
οι τοπικές συνεργασίες δεν λειτουργούν (καθυστερήσεις, έλλειψη πληροφόρησης, κακή ποιότητα),
-
δεν υπάρχει διάθεση υποστήριξης από τον Δήμο ή την Περιφέρεια για το marketing στη Σκανδιναβία, τότε επιλέγουν να αποσυρθούν ή να μειώσουν πτήσεις.
Γιατί οι Σκανδιναβοί που έρχονται στην Κεφαλονιά δεν ξοδεύουν;
Ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα τοπικών επαγγελματιών είναι: «Μα αφού οι Σκανδιναβοί είναι εύποροι, γιατί δεν ξοδεύουν όταν έρχονται;» Η απάντηση δεν βρίσκεται στο πορτοφόλι τους, αλλά στην εμπειρία που τους προσφέρουμε.
Δεν είναι θέμα φτώχειας των Σκανδιναβών. Το 2024, η μέση τουριστική δαπάνη ανά ταξίδι Σουηδού στο εξωτερικό ξεπέρασε τα 1.100 ευρώ. Η αγορά υπάρχει. Η απουσία είναι από τη δική μας πλευρά.
Οι Σκανδιναβοί ξοδεύουν όταν νιώθουν εμπιστοσύνη, όταν το προϊόν είναι ποιοτικό και αυθεντικό, όταν οι τιμές είναι τίμιες και διαφανείς, όταν η υπηρεσία είναι συνεπής και καθαρή, και όταν η τοπική παραγωγή και γαστρονομία αναδεικνύονται με ειλικρίνεια. Αντιθέτως:
-
Δεν δελεάζονται από τουριστικά μενού – φωτοτυπίες και πανομοιότυπα σουβενίρ made in China.
-
Αποφεύγουν να ξοδέψουν όταν αντιλαμβάνονται ότι δεν υπάρχει συνέργεια με την τοπική κοινωνία, αλλά μόνο εκμετάλλευση της παρουσίας τους.
-
Είναι συχνά απογοητευμένοι από το επίπεδο υποδομής: όταν βλέπουν σκουπίδια, ελλείψεις σε νερό, ήχους από γεννήτριες και μηχανάκια – τότε το πορτοφόλι τους κλείνει.
Επιπλέον, μεγάλο ποσοστό Σκανδιναβών ταξιδεύει με πακέτο ημιδιατροφής, το οποίο κλείνει μεγάλο μέρος της δαπάνης στους tour operators. Αν το νησί δεν φροντίσει να τους προσφέρει λόγους να βγουν έξω από το ξενοδοχείο, να αγοράσουν τοπικά προϊόντα, να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες, να βιώσουν αυθεντική επαφή με ανθρώπους και τόπους – τότε δεν θα υπάρξει διάχυση εσόδων στην τοπική οικονομία.
Η αξιοποίηση του υψηλού οικονομικού επιπέδου των Σκανδιναβών τουριστών δεν γίνεται με φολκλόρ ούτε με ανατιμήσεις. Γίνεται με σχεδιασμό, ποιότητα και σεβασμό.
Τι μπορεί να κάνει η Κεφαλονιά – Συμπεράσματα από το Think Tank
Όπως δείχνουν τα άρθρα του Think Tank για την τοπική αλυσίδα αξίας, τον βιώσιμο τουρισμό και τη σύνδεση με τον πρωτογενή τομέα, η Κεφαλονιά μπορεί να γίνει πρότυπο ποιοτικού τουριστικού προορισμού. Αλλά χρειάζονται:
-
Επένδυση στη δημόσια σφαίρα: καθαριότητα, μονοπάτια, κοινόχρηστοι χώροι, ενημέρωση στα αγγλικά/σουηδικά.
-
Ανάπτυξη αυθεντικών εμπειριών με τοπικά προϊόντα, οικοτουρισμό, επισκέψιμες μονάδες.
-
Ανάδειξη των καλών παραδειγμάτων (υπάρχουν κάποιες εξαιρετικές μονάδες που ήδη δουλεύουν με σκανδιναβική αγορά).
-
Ανάκτηση της εμπιστοσύνης των tour operators με σοβαρό πλάνο 3ετίας και ενεργή συμμετοχή των Δήμων.
Από τις αφίξεις στην ουσία – η νέα τουριστική συνείδηση
Αν θέλουμε να έχουμε τους τουρίστες που ονειρευόμαστε — εκείνους που σέβονται το νησί, ξοδεύουν με κρίση και ενσυναίσθηση, επιστρέφουν και γίνονται πρεσβευτές του τόπου — οφείλουμε να επενδύσουμε στην εμπειρία διακοπών, όχι στο παλιό μοντέλο των αριθμών και της ραστώνης.
Η «εμπειρία διακοπών» δεν είναι αφηρημένη έννοια. Είναι η καθαριότητα του δημόσιου χώρου, η ευγένεια του ντόπιου επαγγελματία, η γεύση ενός τοπικού φρούτου κάτω από τον ήλιο, η ησυχία του τοπίου, η πληροφορία που βρίσκει κάποιος όταν τη χρειάζεται, το μονοπάτι που περπάτησε χωρίς να χαθεί. Είναι η αίσθηση ότι ήρθε σε έναν τόπο που τον θέλει, τον υποδέχεται και του δείχνει τον εαυτό του χωρίς μασκάρεμα.
Το μοντέλο τουρισμού που βασίζεται μόνο στις αφίξεις, στα στατιστικά αεροδρομίου, στους δείκτες πληρότητας και στον τζίρο ανά σεζόν, είναι ξεπερασμένο. Δεν αντανακλά την πραγματική αξία που μένει στον τόπο, ούτε τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης, ούτε την ψυχική ικανοποίηση των ίδιων των επισκεπτών. Είναι σαν να μετράμε το ύψος του κύματος και να αδιαφορούμε για τη θερμοκρασία του νερού: μια μισή εικόνα, και συχνά απατηλή.
Η Σκανδιναβική αγορά — που υπήρξε στο παρελθόν στρατηγικός σύμμαχος για το Ιόνιο — μας υπενθυμίζει ότι η ποιότητα προσελκύει ποιότητα. Όταν εμείς επενδύουμε σε υποδομές, καθαριότητα, τοπική παραγωγή, σεβασμό στον τόπο και στον επισκέπτη, τότε προσελκύουμε τουρίστες που εκτιμούν, σέβονται, επιστρέφουν. Και όταν αρχίσουμε να οικοδομούμε ένα τουριστικό μοντέλο που να ενσωματώνει την τοπική κοινωνία, να μοιράζει τα έσοδα, να στηρίζει τον πρωτογενή τομέα, να δίνει προοπτική στους νέους — τότε μπορούμε να μιλάμε για πραγματική ανάπτυξη.
Και τότε, ίσως, να μη χρειαζόμαστε πια τις λέξεις «τουριστική σεζόν» ή «αφίξεις». Τότε θα λέμε απλώς: ζωντανό νησί χειμώνα καλοκαίρι.