Με αφορμή την προ ημερών ολοκλήρωση των εργασιών για την τοποθέτηση της κρήνης Τουλ στην παλιά αγορά του Αργοστολίου, επανερχόμαστε στο θέμα καταθέτοντας εκ νέου τον προβληματισμό μας για την καταλληλότητα της στο συγκεκριμένο χώρο.
Ως απλή πολίτης που ασχολείται με την ιστορία του τόπου κι όχι ως ειδήμων, θεωρώ ότι η δημοτική αρχή βιάστηκε να εντάξει το έργο ως μέρος της ανάπλασης της παλιάς αγοράς.
γράφει η Μαρία Μαρκάτου-Αλυσανδράτου
Το πληροφοριακό υλικό που υπάρχει διαθέσιμο μας δίνει λεπτομερείς περιγραφές των κρηνών χάρη στην κ. Δώρα Μαρκάτου, Ιστορικό Τέχνης, τ. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Παν. Ιωαννίνων κι Έφορο του Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αργοστολίου και την Διδακτορική Διατριβή της, ”Ο γλύπτης Γεώργιος Μπονάνος Η ζωή και το έργο του” και την εργασία της ”Έργα του γλύπτη Γεώργιου Μπονάνου στην Κεφαλονιά, οι Κρήνες Τουλ”, που παρουσιάστηκε στο Ε’ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο, το 1986.
Οι κρήνες Τουλ ήταν τέσσερις, δυο κυλινδρικές στήλες και δυο εντοιχισμένες πλάκες ,εκ των οποίων διασώθηκαν τελικά οι τρεις κι αποτελούν κομμάτι της ιστορίας του Αργοστολίου από το 1903, όταν οι απόγονοι του Ερνέστου Τουλ, σύμφωνα με την διαθήκη του, δωρίζουν 4 μαρμάρινες κρήνες για να τοποθετηθούν και να κοσμήσουν δημόσια μέρη της πόλης, σε μια περίοδο που το πρόβλημα της ύδρευσης ήταν πολύ μεγάλο κι έντονο στο Αργοστόλι.
Ο Ερνέστος Τουλ (O’ Toole) υπήρξε διακεκριµένος οινοπαραγωγός και µεγαλοεξαγωγέας σταφίδας και οινοπνευµατωδών και Υποπρόξενος του Γερμανικού κράτους, οποίος είχε ιδρύσει το 1854 τη σπουδαία οινοποιία ”Βινάρια” σήµα κατατεθέν του νησιού.
Διαφημιστικό της οινοποιϊας Τουλ, με τις εγκαταστάσεις και τα κτίρια στην θέση ‘ Βινάριες’
Πριν από 123 χρόνια και συγκεκριμένα το 1902 οι γιοι του Ιωάννης κι Ιάκωβος, αναθέτουν στον συμπατριώτη μας γλύπτη Γεώργιο Μπονάνο(1863-1940) την κατασκευή των κρηνών κι επιλέγουν στις 5 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου δυο τύπους από τους τρεις που υπέδειξε ο καλλιτέχνης. Καταλήγουν έτσι, σε δυο κυλινδρικές σε μορφή κολώνας και δυο αετωματικές, επιτοίχιες παραλληλεπίπεδες πλάκες.
Κι οι τέσσερις είχαν κοινό θέμα το υγρό στοιχείο, με σαφείς επιρροές από την Ελληνική μυθολογία και τοποθετήθηκαν σε τέσσερα κεντρικά σημεία του προσεισμικού Αργοστολίου, μετά από απόφαση δημοτικής επιτροπής υπό τον δήμαρχο Σπύρο Ραζή Λουκάτο(1895-1903).
Από τις στήλες, η μία κυλινδρική τοποθετήθηκε το 1903 στην πλατειούλα δίπλα στο Τελωνείο.
Η κρήνη Τουλ στο βάθος, δίπλα στο Τελωνείο προσεισμικά
Η όμοια της με τα μαρμάρινα δελφίνια, στην παραλιακή αγορά δίπλα στο λεγόμενο τότε ‘Εφτάπορτο’.
Η κρήνη Τουλ στην αγορά και δίπλα στο περίπτερο του Ιωσήφ Μαντά, το 1936
Οι εντοιχισμένες τοποθετήθηκαν η μία στο Δικαστικό Μέγαρο του Νάπιερ στην κεντρική πλατεία για την οποίαν δεν σώζεται φωτογραφία αλλά ούτε κι ίδια κι η άλλη κοντά στο αρτεσιανό πηγάδι της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη στην παλιά Πλάκα.
Η εντοιχισμένη κρήνη Τουλ, δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη προσεισμικά(από λεύκωμα του γλύπτη Γ.Μπονάνου)
Μετασεισμικά oi κυλινδρικές κρήνες βρήκαν πολύ νωρίτερα την θέση τους στο νέο Αργοστόλι. Η μια κοσμεί μέχρι σήμερα την πλατεία μπροστά από την πρώην Αγροτική Τράπεζα και νυν Πειραιώς, επί της οδού Σιτεμπόρων.
Διαμόρφωση πλατειούλας επί της οδού Σιτεμπόρων και τοποθέτηση μετασεισμικά της μιας από τις κρήνες Τουλ
Η όμοια της, στόλιζε μέχρι πέρυσι και πριν την έναρξη εργασιών για την ανάπλαση του χώρου, το παρκάκι που δημιουργήθηκε στον χώρο της προσεισμικής εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη Πλάκας, ανάμεσα στον παλιό Ναυτικό Όμιλο και το μνημείο των Ριζοσπαστών, επί της οδού Γερασίμου Φωκά. Η τρίτη -η μια από τις εντοιχισμένες- βρισκόταν για χρόνια σπασμένη στις αποθήκες του δήμου και τοποθετήθηκε προ ημερών στην παλιά αγορά μετά την ανακατσκευή της.
Το παρκάκι του Αγίου Ιωάννη κατά την διαμόρφωση του με την κρήνη Τουλ(φωτογραφία από το βιβλίο του Φωκά Κοσμετάτου Μαρίνου ”Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι”, Αργοατόλι 1983
Το χρέος μας στην ιστορία του Αργοστολίου
Αν λοιπόν σήμερα τοποθετούμε εμβληματικά μνημεία του παρελθόντος στο σημερινό Αργοστόλι θέλοντας έτσι να τονίσουμε την ιστορική σύνδεση τους με το παρόν, θα πρέπει πρωτίστως να μείνουμε πιστοί σε αυτήν την ιστορική συνέχεια και να προσαρμόσουμε τις όποιες παρεμβάσεις όσο πιο κοντά γίνεται στην προσεισμική μορφή, θέση και σκοπό που αυτά υπηρετούσαν.
Το σωστό λοιπόν θα ήταν, να μπει στην αγορά η κυλινδρική κρήνη που αφαιρέθηκε από το παρκάκι του Αγίου Ιωάννη στην Πλάκα, όπως ήταν και προσεισμικά. Η δε αετωματική που ανακτήθηκε τελευταία να τοποθετηθεί στον Άγιο Ιωάννη όπως ακριβώς ήταν και πριν τους σεισμούς, πρόταση που είχαμε καταθέσει και σε άρθρο του kefaloniapress στις 22 Μα’ί’ου 2024, διάβασε εδώ.
Η κρήνη Τουλ(δεξιά) στην αγορά του Αργοστολίου το 1904
Με αφορμή μάλιστα την τελευταία ραδιοφωνική συνέντευξη της διακεκριμένης ιστορικού και εφόρου του Κοργιαλένειου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αργοστολίου κυρίας Δώρας Μαρκάτου, στεκόμαστε στο σημείο που ανέφερε ότι η κρήνη λόγω της μιας κύριας όψης της είναι σχεδιασμένη για να εντοιχίζεται κι όχι να τοποθετείται στο μέσο ενός ανοιχτού χώρου, πόσο μάλλον με την ακατάλληλη στήριξη που την περιβάλλει.
Να προσθέσουμε σε αυτό, ότι αν κάποιος δεν γνωρίζει για την ύπαρξη της κρήνης εκεί, δεν γυρίζει το κεφάλι του να την δει κι αυτό γιατί έχει χαμηλό ύψος σε σχέση με τα κτίρια που την περιστοιχίζουν και σε συνάρτηση με την εντοιχισμένη μορφή της ”χάνεται” στον ανοικτό χώρο που βρίσκεται. Αντιθέτως, η κυλινδρική κρήνη θα έδειχνε πολύ καλύτερα λόγω των βάσεων και του τετράγωνου βάθρου στήριξης, που της προσθέτουν ύψος αλλά πάνω από όλα θα επέστρεφε πραγματικά στην θέση της αφού προσεισμικά αυτό ο τύπος βρισκόταν μόλις λίγα μέτρα πιο μπροστά.
Αριστερά η κυλινδρική κρήνη δίπλα στο Τελωνείο προσεισμικά και δεξιά η όμοια της σήμερα επί της οδού Σιτεμπόρων,παρατηρείται η λάθος τοποθέτηση μετασεισμικά της επίστεψης που πλέον είναι ανάποδα από το αρχικό σχέδιο, το οποίο δημιουργούσε στην κορυφή ένα είδος λεκάνης αφού έχει καταστραφεί το λεπτό άκρο που την συνέδεε με τον κορμό.
Οφείλουμε να είμαστε πολύ προσεχτικοί με τα έργα που γίνονται στην πόλη όταν μάλιστα αυτά έχουν να κάνουν με το ιστορικό παρελθόν της κι επέζησαν μιας τεράστιας καταστροφής όπως ήταν οι σεισμοί του 1953.
Πολλές φορές πάνω στον ενθουσιασμό της γρήγορης παρουσίασης ενός έργου, μια βιαστική απόφαση ή λάθος επιλογή μπορεί να το εξαφανίσει αντί να το αναδείξει. Κατά συνέπεια, ο σκοπός για τον οποίον προορίζεται δεν επιτελείται και χάνεται η ευκαιρία να αντιμετωπιστεί από ντόπιους κι επισκέπτες με τον σεβασμό που του αξίζει κι έτσι να αποτελέσει πραγματική συνέχεια του παλιού Αργοστολίου.
***
Διαβάστε και αυτό
