Στον απόηχο της πολυσυζητημένης σειράς του Netflix «Η Εφηβεία», που άνοιξε δύσκολες αλλά αναγκαίες συζητήσεις και στην Κεφαλονιά, η ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων βγαίνει από τη σιωπή.
Οι επικείμενες ομιλίες του Ομότιμου Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής του ΕΚΠΑ, Γεράσιμου Κολαΐτη και των συνεργατών του, στο Αργοστόλι (στο πλαίσιο του προγράμματος «Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά»), αποκτούν ξεχωριστή βαρύτητα για τους εκπαιδευτικούς του νησιού.
Με αφορμή αυτή τη σπουδαία εκδήλωση και την εκπαίδευση εκπαιδευτικών του νομού, ζητήσαμε από τον κ. Κολαΐτη να απαντήσει σε ερωτήσεις μας για όλα όσα θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν στο διήμερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που φέρνει στο επίκεντρο το πιο ευαίσθητο θέμα: το παιδί και την ψυχική του υγεία.
“Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά”
Κύριε Καθηγητά, τι είναι το πρόγραμμα “Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά” και γιατί κρίνετε σημαντική την εφαρμογή του στα ελληνικά σχολεία;
Το Πρόγραμμα “Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά” (Let’s Talk About Children – LTC) αφορά μια σύγχρονη, επιστημονικά τεκμηριωμένη ψυχοκοινωνική παρέμβαση, που εφαρμόζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εστιάζει στην πρόληψη και προαγωγή της ψυχικής υγείας των παιδιών και των οικογενειών τους. Πρόκειται για ένα εργαλείο που προσφέρεται στους εκπαιδευτικούς ώστε να ενισχύσουν την επικοινωνία με τους γονείς και να λειτουργήσουν υποστηρικτικά για τα παιδιά από τη βάση, δηλαδή από το σχολείο και την καθημερινότητά τους. Πριν από μια δεκαετία και πλέον, υλοποιήσαμε το ίδιο πρόγραμμα σε οικογένειες με γονείς με ψυχικές δυσκολίες (κατάθλιψη κ.λπ.) στο πλαίσιο χρηματοδότησης του ΙΣΝ, με μεγάλη επιτυχία (αξιολογήθηκε πρώτο μεταξύ 12 προγραμμάτων). Τώρα, και εν γνώσει των δυσκολιών και προκλήσεων, σκεφτήκαμε να το εφαρμόσουμε με εκπαιδευτικούς με κίνητρο και ενδιαφέρον για τους μαθητές τους, εκπαιδεύοντάς τους με συναδέλφους τους ή ψυχολόγους, οι οποίοι έχουν ήδη εκπαιδευθεί απευθείας από τους Φινλανδούς συντονιστές του Προγράμματος.
Η προσέγγιση αυτή απευθύνεται σε δασκάλους και νηπιαγωγούς. Τι προσφέρει στον εκπαιδευτικό και ποιος είναι ο ρόλος του;
Οι εκπαιδευτικοί είναι αυτοί που έρχονται καθημερινά σε άμεση επαφή με το παιδί. Συχνά μπορούν να διακρίνουν αλλαγές στη συμπεριφορά, δυσκολίες ή σημάδια ανησυχίας πριν ακόμη γίνουν εμφανή στους γονείς. Το LTC τους δίνει τη δυνατότητα να συζητήσουν με τους γονείς για την καθημερινή ζωή των παιδιών τους – στο σπίτι, στο σχολείο, στο κοινωνικό περιβάλλον – με δομημένο αλλά ευέλικτο τρόπο, και να τους υποστηρίξουν. Η πρόληψη είναι το κλειδί.
Ποιο είναι το βαθύτερο επιστημονικό σας άγχος για την ψυχική υγεία των παιδιών σήμερα; Τι είναι αυτό που σας ανησυχεί τόσο, ώστε να θεωρείτε απαραίτητη τη διάχυση αυτής της δράσης στα σχολεία;
Όπως θα αναφερθεί και στην εκδήλωση, τα προβλήματα ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους είναι συχνά, ιδιαίτερα στις μέρες μας, εμφανίζονται νωρίς στη ζωή τους και συχνά έχουν συνέχεια στην ενήλικη ζωή. Πολλές φορές συνοδεύονται από έκπτωση λειτουργικότητας, καθώς,και από ψυχική, κοινωνική και οικονομική επιβάρυνση των οικογενειών (και του κράτους). Από την άλλη, η πλειονότητα των οικογενειών ανηλίκων με ανάγκες ψυχικής υγείας δεν απευθύνονται στις εξειδικευμένες υπηρεσίες μας ούτε αργότερα στις υπηρεσίες ενηλίκων. “Όταν όμως δεν πάει ο Μωάμεθ στο βουνό, πάει το βουνό στον Μωάμεθ”!.. Έτσι λοιπόν παραδοσιακά υλοποιούμε παρεμβάσεις πρόληψης και προαγωγής ψυχικής υγείας στα σχολεία, σε υψηλό ποσοστό (60%). Ας μην ξεχνούμε άλλωστε πως οι νέοι μας περνούν περισσότερες ώρες σε εκπαιδευτικά πλαίσια παρά με τις οικογένειές τους…
Τι διαφορετικό φέρνει το LTC;
Πολλές φορές οι γονείς και οι δάσκαλοι λειτουργούν παράλληλα αλλά όχι σε συνεργασία. Το LTC δημιουργεί αυτή τη «γέφυρα». Μέσα από μια σύντομη και καθοδηγούμενη συζήτηση, χτίζεται εμπιστοσύνη και κοινή κατανόηση για το παιδί. Είναι μια αλλαγή νοοτροπίας: από την απομόνωση στη σύνδεση. Από την παθητική παρακολούθηση στην ενεργή πρόληψη και προαγωγή.
Πώς ανταποκρίνονται μέχρι τώρα οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στο πρόγραμμα;
Η αξιολόγησή τους είναι πολύ θετική. Παρότι το έργο τους είναι ήδη απαιτητικό, βλέπουν στο LTC ένα πρακτικό εργαλείο που δεν τους επιβαρύνει, αλλά τους ενδυναμώνει. Δεν τους ζητείται να γίνουν ψυχολόγοι, αλλά να παρατηρούν, να ακούν, να μιλούν με ουσία.
Και για τους εκπαιδευτικούς που διστάζουν να μπουν σε αυτή τη διαδικασία, ποιο είναι το προσωπικό σας κάλεσμα;
Να μη διστάζουν. Δεν χρειάζεται να ξέρεις ψυχολογία για να βοηθήσεις τους μαθητές σου, – χρειάζεται μόνο να θέλεις να τους ακούσεις πραγματικά, όπως και τους γονείς τους, και μάλιστα σε θέματα ουσίας. Αυτό θα κάνουμε μαζί.
Σας ευχαριστούμε κ. Καθηγητά για τις απαντήσεις σας.
Και εγώ σας ευχαριστώ.
Πιστεύουμε ότι οι εκπαιδευτικοί της Κεφαλονιάς θα συμμετάσχουν στη διήμερη συζήτηση για αυτό το ιδιαίτερα σοβαρό θέμα των παιδιών, ένα θέμα ταμπού.
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
“Ας μιλήσουμε για την ψυχική υγεία των παιδιών μας σήμερα: Η σημαντική συμβολή γονέων και εκπαιδευτικών”
Επ’ ευκαιρία της εκπαίδευσης εκπαιδευτικών Α’βάθμιας Εκπαίδευσης Kεφαλονιάς-Ιθάκης, στο πλαίσιο του Ευρωπαικού Προγράμματος “Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά”, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και το Ελληνικό Ινστιτούτο Μελέτης Τραύματος και Πρόληψης Ψυχικής Υγείας σε συνεργασία με τον Δήμο Αργοστολίου και την Διεύθυνση Α’βάθμιας Εκπαίδευσης, διοργανώνουν την Παρασκευή, 2 Μαΐου 2025, και ώρες 19:00-21:00 μ.μ., στο Θέατρο “Κέφαλος” Αργοστολίου, ενημερωτική εκδήλωση για επίκαιρα θέματα ψυχικής υγείας των νέων, καθώς και για το Πρόγραμμα “Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά”, από τον επιστημονικό υπεύθυνό του για την Ελλάδα, Ομότιμο Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής Γεράσιμο Κολαΐτη και τους συνεργάτες του.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
19.00 – 19.15 Χαιρετισμοί
Παναγής Καππάτος, Βουλευτής Κεφαλονιάς-Ιθάκης
Σωτήρης Κουρής, Αντιπεριφερειάρχης Ιονίων Νήσων
Θεόφιλος Μιχαλάτος, Δήμαρχος Αργοστολίου
Κρυσταλλία Μιχαλάτου, Αντιδήμαρχος Αργοστολίου
Γεώργιος Αλεξανδράτος, Προιστάμενος Α’βάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλληνίας & Ιθάκης
19.15 – 20.00 Ομιλία: Προασπίζοντας και προάγοντας την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων: Τί να προσέχουν οι γονείς και τί να κάνουν
Γεράσιμος Κολαΐτης, Ομότιμος Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
20.00 – 20.15 Ομιλία: Θέματα ψυχικής υγείας Ελλήνων εφήβων μαθητών: Ευρήματα διηπειρωτικής μελέτης Global Child Adolescent Mental Health Study (GCAMHS)
Φοίβος Ζαραβίνος-Τσάκος, Ψυχολόγος-ερευνητής, υποψήφιος Δρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
20.15 – 20.45 Ομιλία: Το Πρόγραμμα “Ας Μιλήσουμε για τα Παιδιά”: Περιεχόμενο, στόχοι και μεθοδολογία
Μαρία Βλασσοπούλου, Ψυχολόγος, Msc “Ψυχική Υγεία και Ψυχιατρική Παιδιού & Εφήβου”, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μαρία Κωνσταντινίδη, Ψυχολόγος, Msc “Ψυχική Υγεία και Ψυχιατρική Παιδιού & Εφήβου”, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
20.45 – 21.00 Συζήτηση
***