Ο σχεδιαστής Yves Saint Laurent άλλαξε για πάντα τη γυναικεία μόδα με το εμβληματικό κοστούμι Le Smoking, μια αμφιλεγόμενη δήλωση θηλυκότητας, ταυτισμένο με τον άνθρωπο που το σχεδίασε.
«Με εντυπωσίασε πάρα πολύ μια φωτογραφία της Marlene Dietrich που φορούσε ανδρικά ρούχα», έχει πει ο Yves Saint Laurent. «Οταν μία γυναίκα ντύνεται με ανδρικά ρούχα, -ένα σμόκιν, ένα μπλέιζερ ή ένα στρατιωτικό σακάκι- πρέπει να είναι στο απόγειο της θηλυκότητάς της, για να φορέσει με επιτυχία ένα ρούχο που δεν είναι δικό της». Ο Yves Saint Laurent έδειξε για πρώτη φορά το διάσημο πλέον, Le Smoking, ως μέρος της συλλογής “Pop Art” για το Φθινόπωρο/Χειμώνα το 1966. Το όνομα του κοστουμιού ήταν προάγγελος του black tie. Το μεταξωτό πέτο, είχε σχεδιαστεί στα τέλη του 1800, για να προστατεύει τα ανδρικά ρούχα από τη στάχτη των πούρων που κάπνιζαν στα αγγλικά κλαμπ οι κύριοι της εποχής. Ο σχεδιαστής εμπνεύστηκε μεν το Le Smoking από το επίσημο ανδρικό ένδυμα, αλλά το διαφοροποίησε σχεδιάζοντας ένα πιο κομψό πέτο και μια απαλή μέση σε κωνικό σχήμα.
«Η μόδα ξεθωριάζει, το στυλ είναι αιώνιο»
Το Le Smoking ήταν ριζοσπαστικό επειδή ήταν ανήκουστο για τις γυναίκες να φορούν παντελόνια ως βραδινά ρούχα και το ντεμπούτο του δεν ήρθε χωρίς αντιδράσεις από την πελατεία υψηλής ραπτικής του σχεδιαστή. Αλλά ο Saint Laurent δεν πτοήθηκε. Μάλιστα, δύο μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 1966, άνοιξε την πρώτη του μπουτίκ και αποκάλυψε την πιο προσιτή -και εύστοχα ονομασμένη- σειρά Rive Gauche (στη νότια όχθη του ποταμού Σηκουάνα στο Παρίσι), η οποία περιλάμβανε μια πιο οικονομική έκδοση του Le Smoking. Η επιτυχία ήταν άμεση, κυρίως από τις νεότερες ηλικίες και την πιο προοδευτική πελατεία του οίκου. Ηταν η πρώτη φορά που ένας σχεδιαστής μόδας παρουσίασε το παντελόνι ως βραδινό ένδυμα.
Από τότε, ο Saint Laurent θα συμπεριλάμβανε μια παραλλαγή του Le Smoking σε κάθε συλλογή του μέχρι που αποσύρθηκε, το 2002. «Αυτό που θα ήθελα να είχα κάνει με το τζιν το πέτυχα με το Le Smoking, δημιούργησα δηλαδή κάτι που φαινόταν εξίσου κομψό σε άνδρες και γυναίκες», έλεγε. Το κοστούμι απέκτησε τη δική του ζωή και έγινε ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στο ρεπερτόριο του σχεδιαστή. Αλλαζε με τα χρόνια και πέρασε από πολλές εξελίξεις και εκδοχές. Το σακάκι συνδυάστηκε στις πασαρέλες με φούστες, με βερμούδες, με παντελόνια. «Είναι κάτι πολύ προσωπικό για μένα. Είναι ένα από τα πράγματα που έκανα καλύτερα. Γιατί ήταν πάντα επιτυχία και ποτέ δεν δυσκολεύτηκα να το κάνω σωστά», δήλωνε ο σχεδιαστής με περηφάνεια.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Le Smoking έγινε αμέσως αποδεκτό από την ευρύτερη κοινωνία. Το γεγονός που δεν βοήθησε την αποδοχή του ρούχου ήταν ο γαλλικός νόμος που απαγόρευε στις γυναίκες να φορούν παντελόνια. Οταν το μοντέλο και μούσα του Sant Laurent, Danielle Luquet de Saint Germain, δανείστηκε το Le Smoking, λίγες εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του, της απαγορεύτηκε η είσοδος σε γνωστό καζίνο της Νορμανδίας. Και η τραγουδίστρια και ηθοποιός, Françoise Hardy, ταλαιπωρήθηκε αρκετά όταν έφτασε στην όπερα του Παρισιού φορώντας το κοστούμι. «Οι άνθρωποι ούρλιαζαν και φώναζαν», είπε ο Yves Saint Laurent σε συνέντευξή του στο WWD το 2005, «η κατακραυγή ήταν αισχρή».
Το σύμβολο της σύγχρονης γυναίκας
Οι αντιδράσεις αυτές αποδείχτηκαν τελικά ενθαρρυντικές για τις γυναίκες που φορούσαν το Le Smoking. Οπως η περίπτωση της Nan Kemper, socialite της υψηλής κοινωνίας της Νέας Υόρκης και φίλη του σχεδιαστή, που την απομάκρυναν από το φημισμένο εστιατόριο La Côte Basque του Μανχάταν, το 1968 – και στην Αμερική ο ενδυματολογικός κώδικας απέτρεπε τις γυναίκες να φορούν παντελόνι. Εκείνη, με μία κίνηση, έβγαλε το παντελόνι και μεταμόρφωσε το σακάκι της σε ένα αυτοσχέδιο μίνι φόρεμα.
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, χάρη στον YSL και τις γυναίκες που υπερασπίστηκαν την πρωτοποριακή δημιουργία του σχεδιαστή (Betty Catroux, LouLou de la Falaise και Lauren Bacall μεταξύ άλλων), τα παντελόνια αποδείχθηκαν ισάξια της πορείας τους και γρήγορα αποτέλεσαν τη στολή των απελευθερωμένων γυναικών. Το Le Smoking ήταν, όπως υποστήριξε ο σχεδιαστής, «το σύμβολο της σύγχρονης γυναίκας».
«Ήταν μια ριζική αλλαγή για τις εργαζόμενες γυναίκες, οι οποίες μπορούσαν να φορούν ένα πρακτικό κοστούμι που ήταν ταυτόχρονα και κομψό», έγραψε στον επικήδειο του Sant Laurent, η φίλη και μούσα του σχεδιαστή, Bianca Jagger, στην εφημερίδα The Guardian, μιλώντας για την κληρονομιά του Le Smoking. Η Jagger ήταν επίσης γνωστή στο να σπάει η ίδια τους ενδυματολογικούς κώδικες: στον γάμο της αποφεύγοντας να φορέσει ένα παραδοσιακό νυφικό, επέλεξε να συνδυάσει ένα λευκό σακάκι Le Smoking και μία φούστα YSL για τον γάμο της με τον Mick Jagger των Rolling Stones, το 1971.
Ωστόσο, παρ’ όλο που το σύνολο είχε ευρεία αναγνώριση και από τις σταρ της εποχής, ήταν αναμφίβολα ο φωτογράφος Helmut Newton που έδωσε στο Le Smoking την εμβληματική του υπόσταση, με την εκπληκτική του ικανότητα να εμποτίζει τα θέματά του με μια ισχυρή σεξουαλικότητα. Η φωτογράφιση έγινε για λογαριασμό της γαλλικής Vogue, το 1975, και στην εικόνα βλέπουμε μια γυναίκα με ανδρόγυνο στυλ, φορώντας κοστούμι Le Smoking, να στέκεται σε ένα μουντό παριζιάνικο δρομάκι, πλάι σε ένα γυμνό μοντέλο που φοράει μόνο ένα μαύρο ζευγάρι γόβες στιλέτο. Με την μονόχρωμη απλότητά του, ο Newton δημιούργησε μία εικόνα που παραμένει μέχρι σήμερα επίκαιρη.
Το Le Smoking στη σύγχρονη εποχή
Το συγκεκριμένο ρούχο στις φωτογραφίες του Newton δεν θα φαινόταν και σήμερα παράταιρο, και σίγουρα, δεν είναι καθόλου τυχαίες οι διαδοχικές προσεγγίσεις του που παρουσιάζουν, σεζόν με σεζόν, οι επικεφαλής σχεδιαστές του οίκου Saint Laurent. Οπως, λόγου χάρη, ο Anthony Vaccarello, που εμπνεύστηκε για την περσινή σεζόν από τα looks της πασαρέλας της δεκαετίας του 1990, δίνοντας έμφαση στην ακρίβεια των αναλογιών του σακακιού με έναν ισχυρό, τετραγωνισμένο ώμο, μυτερά, ρετρό πέτα με εγκοπές και μεγάλα χρυσά κουμπιά, αποτίοντας φόρο τιμής στο θρυλικό σχέδιο του οίκου.
Από τον Tom Ford και τον Stefano Pilati, που συμβουλευόταν τα αρχεία του οίκου σε τακτική βάση, μέχρι τον Hedi Slimane και τον Vaccarello, καθένας από τους διαδόχους του Yves Saint Laurent έχει ξανασκεφτεί διαφορετικά το Le Smoking. Ακόμη και στις πιο πιστές του επαναλήψεις, το κοστούμι δεν φαίνεται να έχει ημερομηνία λήξης. «Από όλα τα πράγματα που έχω κάνει, προτιμώ αυτά που έχω δανειστεί από την ανδρική γκαρνταρόμπα», δήλωσε κάποτε ο Saint Laurent. «Αυτή η ασάφεια με ιντριγκάρει. Εξάλλου, έτσι ζούμε τώρα».
Eξωτερική Φωτογραφία: H Βρετανίδα ηθοποιός Charlotte Rampling με κοστούμι Le Smoking, 1974.
Φωτογραφίες: Getty Ιmages / Ideal Image
